Ordumuzda Dağ ve Kızaklı Keşşaflar Sınıfı Nasıl Kuruldu

İsmail Tosun Saral ,”Ordumuzda Dağ ve Kızaklı Keşşaflar Sınıfı Nasıl Kuruldu”, Düşünce ve Tarih Aylık Tarih Dergisi, S.47 (Ağustos 2018).

ORDUMUZDA DAĞ VE KIZAKLI KEŞŞAFLAR SINIFI NASIL KURULDU

Kayak Öğretmeni Dr. Pietschmann’ın Misyonu ¹

Bugün kış sporları terminolojisinde “Kayak Sporu” olarak geçen kar üzerinde kayma faaliyeti Harp Mecmuasında “Kızak” olarak nitelendirilmektedir.

Avusturya Macaristan Birlikleri Birinci Dünya Savaşı sırasında Çanakkale, Sina, Filistin, Suriye Cephelerinde ve kısmen de Diyarbakır ve Musul’da görev yaptılar. Avusturya-Macaristan Birliklerinin hiç görev yapmadıkları bir yer olan Doğu Anadolu Bölgesi 3’ncü Ordu’nun bölgesiydi. Kafkas Cephesi olarak adlandırılan bu bölge sert ve karlı kışları ile tanınıyordu. Bu nedenle Osmanlı Türk Ordusunda Dağcı (Alpine) ve Kızakçı (Ski) subay, astsubay ve erlerin eğitilmesi, Dağ ve Kızak Birlikleri kurulması ve yaygınlaşmasını sağlamak için Enver Paşa 1914 yılı Eylül ayında Avusturya-Macaristan Askeri temsilcisi Tümgeneral Pomiankowski’ye başvurdu, dağcılık ve kayak öğretmenleri istedi.

Aynı zamanda Avusturya’ya 1000 çift Lilienfelder kayak takımı ve malzemesi siparişi verdi. ² 1914 Sonbaharında bu kadar büyük bir siparişin Türkiye’ye gönderilmesi savaş koşulları nedeniyle mümkün olamadığından sipariş 100 kayak takımına indirildi.

Bu isteği Pomiankowski ise şöyle anlatmaktadır. ³

“Daha 1914 de Enver Paşa benden k.u.k Savaş Bakanlığı ile temasa geçerek belli sayıda subayı ve askeri kayakçı olarak yetiştirmek üzere Türkiye’ye bir müfreze gönderilmesi hususunda yardım rica etti. Doğu Anadolu’nun uzun karlı kışı savaş alanında bu tür sporu elzem kılıyordu. Ayrıca, o bölgede mevcut ulaşım sıkıntısı bu tür uygulamayı bir ihtiyaç durumuna getiriyordu. Müracaatım üzerine 1915 yılı Ocak ayında Dr. Viktor Pietschmann⁴ başkanlığında bir kayak ekibi İstanbul’a geldi. Ekip de başkandan başka Viyanalı Dr. Otto Hübner, Bregenzli Albert Bildstein, (19.5.1888 – 21.9.1974) Viyanalı Mühendis Paul Ippen (Marburg/Drau 9.1. 1884- Viyana, 1.3.1958) ve Viyanalı Dr. Alexander Maksymowics de yer almıştı.”

Ekipte yer alan Dr. Otto Hübner ⁵ “1914 yazında Türkistan ve Ermenistan’a yaptığı yolculuktan dönen Dr. Viktor Pietschmann Osmanlı Harbiye Nezaretine müracaat ederek bazı Türk birliklerine Avusturya Ordusu dağ ve kayak tekniklerini öğretmek istediği hususunda bir teklif yaptı. Her türlü yeniliğe açık olan Harbiye Nazırı Enver Paşa teklifi uygun görerek Türk Ordusuna karda kaymayı öğretebilecek uygun personeli Avusturya’da bulması için Pietschmann’ı yetkili kıldı.” şeklinde anlatmaktadır.

Tamamı sivil şahıslardan teşkil edilmiş bu misyon Türk hükümetince 4 ay için görevlendirildi. ⁶ 1915 yılı Ocak ayında kurulan Kayak Misyonu İstanbul’a hareket etti. ⁷ Misyon İstanbul’a gelir gelmez kendi takımlarını üretmek için faaliyete geçti. Bu nedenle Zeytinburnu ve Tophane Fabrikaları kayak üretimine başladılar.⁸ Kayak Misyonu 3 Şubat 1915 günü eğitimin merkez yeri olarak belirlenen Erzurum’a hareket etti.⁹ Bin bir türlü seyahat zorlukları sonunda 43 gün sonra 18 Mart 1915 günü Erzurum’a ulaştı. Bu arada eğitimciler Türk Ordusuna alındılar. Pietschmann binbaşı, Hübner, Ippen ve Bildstein yüzbaşı olarak görev yaptılar. ¹⁰

3’ncü Ordu Komutanına yapılan ziyarette bir Kayak Bölüğü kurulmasına karar verilerek 80 er, küçük zabit (astsubay) ve subay seçildi. Seçilen askerlerin sağlam, çevik, güçlü olmalarına özellikle dikkat edildi.

Kiremitlik Tabyası’nda, 5 Nisan 1915 de başlayan eğitim sırasında dik yamaçlarda tek sopalı “Zdarski Metodu”u ¹¹ diğer yerlerde ise çift sopalı İskandinav metodu uygulandı. Çığ düşmüş arazi, uçurum kenarları gibi tehlikeli alanlarda talimler yapıldı. Kayakla kayma eğitimi tamamlandıktan sonra kayakla silah atışları eğitimine geçildi.

Mayıs ortasında Erzurum’da karlar eridiğinden çadırlı eğitim yeri Erzurum’un güneyindeki Palandöken dağlarının kuzey yamaçlarına, 2650 metre yükseklikteki Ejderha tepesine taşındı. Burada 6 subay, 10 astsubay ve 80 erden müteşekkil bir müfreze eğitimini tamamladı.16 Haziran 1915 de eğitim son buldu. Yetiştirilen kayakçı askerler kıtalara gönderildiler. İçlerinde en başarılı olan 6 yedek subay, 83 astsubay yeni kayakçılar yetiştirilmek üzere yerlerinde bırakıldılar.

Bu eğitimleri 1915 yılında Harp Mecmuası 4’ncü sayısında “Bir asker kara yaklaşmış, kızağını bağlıyor, Karsız yerde kızağını taşıyor, kar elbisesi giymişler, biri bastonlarını destek yapmış ateş ediyor, diğeri yüzünde kar duvâğı nöbet bekliyor, Kafkas cephesinde kızaklı bölük efradımız: tehlikeli kar denizinde yüzerlerken” alt yazılarıyla resimli haber yaparak bu yeni ordu sınıfını okurlarına duyurmuştur.¹²

Ayrıca eğitilmek üzere 30-40 kadar subay ve küçük zabit Avusturya’nın dağlık Tirol Bölgesine gönderildiler. ¹³

Askerlerimiz Grödner Tal ¹⁴ denilen yerde meşhur dağcı Binbaşı Bilgeri’nin ¹⁵ eğittiği Dağ ve Kayak kursuna katıldılar. Kursta sadece Avusturya’nın dağlık bölgelerinden gelen askerler değil Macar ovalarından gelen askerler de eğitiliyorlardı. 29 Ekim 1917 günü kursu teftişe Kayser ve Kral Karl teftişe geldi. Bu kursa katılan Türk subay ve askerlerinin görkemli görünüşü hükümdar Kayser’i özel etkiledi. Bu karla kaplı arazide karşısında kara kalpakları ile duran Türkler tuhaf bir görünüm arz ediyordu. Bu Osmanlıların dinç görünümü dağcılık için şüphesiz çok uygundu. ¹⁶ Kayser Karl Sultan Reşat’a bu memnuniyetini ifade eden bir telgraf çekti. “Majestelerine çok iyi bir Osmanlı Dağ ve Kayak Müfrezesi görme fırsatı bulduğumu söylemekten çok memnunum. Onların davranışları göz kamaştırıyordu. Böyle müttefiklerim olduğu için gururluyum.”¹⁷

Uzun süren savaş yılları yetiştirilen bu genç değerlerin çoğunu elimizden aldı. Bu gün bunlardan sadece yedi subayımızın adlarını biliyoruz ve hepsini rahmetle anıyoruz : Hasip Efendi, Ekrem Efendi, Tayyip Efendi, Trabzonlu Kemal Efendi, Arif Sofya Efendi, Cevad Efendi (Dursunoğlu), Arif Hikmet (Koyunoğlu) Efendi. Bu kahramanlardan ikisi cumhuriyetimizin ve yeni Türk Devlet inin kuruluş yıllarında önemli görevler üstlenmişlerdir.

Arif Hikmet Efendi (İstanbul, 1888- İstanbul 27 Temmuz 1982) Koyunoğlu soyadını almıştır. 4 Aralık 1919’taki terhisine kadar kayakçı asker yetiştirmeye devam etmiştir. Mustafa Kemal Paşa’ya, Damat Ferit hükümetinin hakkındaki idam emrini ulaştıran yedek subaydır. Ankara’da ve yurdun diğer şehirlerinde yapılan resmi ve özel bir çok binanın mimarıdır. En önemli eserleri Ankara’daki Etnografya Müzesi, bugün müze olarak kullanılan Türk Ocağı Binası, Bursa’daki Tayyare Kültür Merkezi’dir. Prof. Dr. Koyunoğlu 2 Nisan 1980’de Devlet Sanatçısı unvanı ile ödüllendirilmiştir.

Dursunoğlu soyadını alan Cevad Efendi ise (Erzurum, 1892- Ankara, 11 Ocak 1970) Eğitimci ve siyasetçi olarak temayüz etmiştir. Osmanlı Maarif Nezareti’nin açtığı sınavı kazanarak 1911-1914 yılları arasında Berlin ve Jena Üniversitelerinde felsefe ve pedagoji eğitimi gördü. 1914 de yedek teğmen rütbesiyle orduya katıldı ve Almanca bildiğinden kayak ekibine tercüman olarak atandı. Mütarekeden sonra Mart 1919’da Erzurum’da “Vilayât-ı Şarkıyye Müdafaâ-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi’ni kurdu. Erzurum Kongresinin toplanması için yapılan çalışmalara katıldı ve istifa ederek delegelik hakkını Mustafa Kemal Paşa’ya bıraktı. 1941-1951 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreter Yardımcısı görevinde bulundu. 1961’de kurucu mecliste görev aldı. Aynı yıl yapılan seçimlerde XII. dönem Erzurum milletvekili seçildi. 1965 yılında politikadan çekildi.

Kayak sporunun öncüleri olan Avusturyalılar, “Österreichischen Skimission in der Türkei” “Türkiye’deki Avusturya Kayak Misyonu” resmî adı ile Osmanlı İmparatorluğu’nun uzak Rus sınırında da görev yaptılar. Bu misyonda Türk Askerlerini kayakçılık konusunda eğiten Avusturya Kayak Birliği üyesi ve eğitimci Dr. Otto Hübner yurduna dönünce Türkiye’de yaşadıklarını 5 Nisan 1916 günü Avusturya Mühendisler ve Mimarlar Birliği’nde (Österreichischen Ingenieur- und Architektenverein) konuşmasını resimlerle süslediği bir sunumda anlattı.¹⁸ Avusturya Kayak Misyonu ile Kafkas Cephesinde (Mit der österreichischen Skimission an der kaukasischen Front) adlı sunum daha sonra “Unaria” da da yapıldı. Bu kayakçıların Türkiyedeki yolculuğu, etkinliği ve başarısı hakkındaDr. Hüpner konuşmasını bir yıl sonra Der Schnee dergisinde yayınladı.¹⁹

“1914 yazında Türkistan ve Ermenistan’a yaptığı yolculuktan dönen tanınmış Avusturyalı araştırmacı-seyyah Dr. Viktor Pietchmann Osmanlı Harbiye Nezaretine müracaat ederek bazı Türk birliklerine Avusturya Ordusu kayak tekniklerini öğretmek istediği hususunda bir teklif yaptı. O günlerde Türkiye’nin büyük savaşa girmesine az kalmıştı. Bu nedenle her türlü yeniliğe açık olan Harbiye Nazırı Enver Paşa teklifi uygun görerek Türk Ordusuna karda kaymayı öğretebilecek uygun personeli Avusturya’da bulması için Pietschmann’ı yetkili kıldı.

Böylelikle kayak misyonunun kayak teknik müdürü olarak seçildim. Daha sonra Mühendis Paul Ippen, Albert Bildstein ve Dr. Alexander Maxymowicz’de ²⁰ misyona katıldılar. Bazı zorluklara rağmen 13 Aralık 1914 de Viyana’dan yola çıktık. Büyük yükümüzle en sonunda Viyana’dan ayrılabilmek –ki özellikle bu yük Romanya gümrüğünde gerçekten çok şüpheli bulundu- ve İstanbul’a güvenli bir şekilde varabilmek, önümüzdeki çileli yolun ilk kısmı oldu.

Bütün güzelliklere, yaşadığımız ilginç olaylara, ifa etmek zorunda olduğumuz faydalı göreve rağmen, seferimiz bir ızdırap dolu çetin bir yolculuk oldu. Her adım başında sadece azim ve dayanılıkla üstesinden gelebildiğimiz engelleri aşabildik. Viyana’dan görevimizin kapsamı hakkında bilgilendirmeden ve kayaklar olmadan ayrıldık. Bu da bizi çok düşündürdü. 100 çift Lilienfelder türü kayak arkamızdan İstanbul’a gönderilecekti. O zaman ki ulaştırma zorlukları bu kayakların bize ulaşıp ulaşamayacakları hususunda bizi şüpheye düşürüyordu. Konstantinopolis’te, önce Harbiye Nezareti’nde gerekli formalitelerin tamamlanması gerekiyordu. Türk Ordusuna subay yazıldık. Dr. Pietschmann’a Binbaşı, ben Hübner’e Kıdemli Yüzbaşı, diğer eğitmenlere de yüzbaşı rütbesi verildi. Bir cephane fabrikasında gerçek bir kayak imalathanesi kurduk. Lilienfelder türü kayaklar, batonlar, tırmanma dişleri (krampon) vs imalatına geçtik. Bir askeri ayakkabı fabrikasında (Beykoz) istediğimiz tarzda kayak ayakkabıları üretildi. Bir iki hafta çarçabuk geçti. Viyana’dan yollanan 100 çift kayak takımı sonunda geldi. Türk imalathanesinde ürettiğimiz 200 çift kayak takımı ile birlikte 4 Şubat 1915 günü İstanbul’dan hareket edebildik. Eğitim merkezi olarak Ermeni yaylasının başşehri olan ve denizden 1800 m yükseklikte bulunan Erzurum şehri seçilmişti. Ilık ilkbahar günlerini yaşayan Konstantinopolis’teki tanıdıklarımız hâlâ kar olabileceğini kavrayamadılar. Bu nedenle seferin tehir edilmesi hususunda tavsiyede bulundular. Fakat aklımızın karışmasına izin vermedik, yurdumuz dağlarının kışını gayet iyi biliyorduk ve haklı olarak gelecekteki çalışma alanlarımızda da benzer koşulların bulunacağı kanısındaydık. Önümüzde uzun ve yorucu bir yolculuk vardı. 70 saatlik tren yolculuğu bizi Eskişehir Konya üzerinden Toros dağlarının kuzey eteklerinde bulunan ve Bağdat demiryolunun bir istasyonu olan Ulukışla’ya ulaştırdı.

Ulukışladan itibaren, eğer deyiş yerinde ise, Erzurum’a kadar uzanacak 800 kilometrelik uzun yürüyüşe başladık.

100 kişiyi donatacak kayak, dağcılık malzemesi ve tabii ki bir çok yiyecek, giyecek malzemelerini ihtiva eden yaklaşık 4000 parça eşya ile gidiyorduk. Avrupa tarzı kültürel kolaylıklara, rahatlıklara uzun süre veda edeceğimizin bilincindeydik.ve sadece bize rehberlik edenlere güvenecektik.

Büyük yükümüzün avantajları vardı. Ancak, aynı yükümüz yolculuğumuzu son derece zorlaştırıyordu, Araba, deve ve yük hayvanlarının sağlanamaması nedeni ile defalarca çeşitli menzillerde günlerce bir şey yapmadan beklemek zorunda kalındı. Yol ve hava koşullarına bağlı olarak, ulaşım araçlarını değiştirmek zorunda kaldık. Yollar şarka göre iyi, motorlu vasıtalar için kötü, deve, at ve katırlar için iyi idi.

Biz Ulukışla’dan Kayseri’ye kadar yaklaşık 170 km olan yolu yük otosu ile gittik. Savaş sayesinde bu yöreye gelen yeni çağa ait bu modern motorlu araç geçtiğimiz yerleşim yerlerinde hiç bir sansasyon yaratmadı. Yaşlılar ve gençler sadece ağzı açık baka kalıyorlardı. Tabii ki devamlı meydana gelen her hangi bir arıza yüzünden yolda kalıyorduk. İnsanlar kilometrelerce uzaktan gelip bu büyük kırmızı cehennem arabasına doğru heyecanla koşmaya zahmet bile etmediler. Sakin gelip etrafımızı çevirdiler, nefessiz seyrettiler. Kayseri’ye kadar çok ıssız bir ovada gittik. Antik Roma’nın Caesarea olarak adlandırdığı deniz seviyesinden 1070 metre yükseklikte olan Kayseri’de, ilk kez Küçük Asya yüksek dağlarının büyüsüne girdik. Eski güzel ticaret kasabası, aslında Küçük Asya’nın en yüksek dağı olan Erciyes dağının eteğindedir. Sonsuz karla taçlandırılan bu kütle, geniş ovadan yaklaşık 3830 metre yüksekliğe kadar neredeyse aniden yükselir. Niğde’den sonra bile, parlayan zirveyi gördük. Bize kuzey yönümüzü gösteren mihenk olarak kaldı. Bozuk yolda sarsıla sarsıla gitmemize rağmen Kayseri’ye yaklaşırken geçirdiğimiz o gece benim için asla unutulmayacak bir anı olarak kalacaktır. ve görkemli dağ, akşam ufukta pembe parlayan bir kar kütlesi olarak ortaya çıktı, her adımızda, her dakikada daha yüksek ve daha yüksek bir hızla büyüyordu.

17 Şubat günü Sivas’a ulaştık. Ulukışla-Erzurum yolunu yarılamıştık. Bundan sonra bizi daha zorlu bir yolculuk bekliyordu. Gün geçtikçe dağlık araziye giriyorduk. Dağ yollarında eşyamızı taşımak zorlaşıyordu. Yük hayvanlarımız çoğu zaman kara saplanıp kaldıklarından sürekli olarak battaniyelerimiz, yorganlarımız ve uyku tulumlarımızdan mahrum kalıyorduk. Bu nedenle akşamları mecburen kaputumuza sarılarak veya Zdarsky usulü çadır kurarak veya basit kerpiç evlerde toprak zemin üstünde uyuyorduk.

Erzurum’dan önceki son büyük şehir olan Erzincan’da neredeyse daha fazla ileri gitmeyecekmişiz gibi göründü. Gerekli yük hayvanlarını ve atları bulmak için altı gün kaybettik. Yoğun yeni kar araziyi kapladı ve zaten kötü olan yolları neredeyse aşılamaz duruma getirdi. Erzurum’a ulaşmamız için önümüzde 2000 metre yüksekliğinde üç geçit vardı. Kar, yağmur ve fırtınaya karşı sürekli mücadele ettiğimizden Erzincan’dan Erzurum’a kadar olan 250 kilometrelik yolu aşmak için dokuz günlük bir yolculuğa ihtiyacımız vardı. Sonunda 18 Mart günü öğleden sonra, Fırat vadisine geldiğimizde ve muhteşem karlı dağların eteklerinde bulunan karla kaplı ovadan Erzurum’a baktığımızda, sevincimiz çok büyük oldu. Artık duramazdık. Atlarımızı sürdük, sürdük ve gece zifiri karanlıkta uzun zamandır ulaşmayı beklediğimiz şehre girdik. Trenden indikten beri 800 kilometre yol yürümüştük. Yolculuğun son günü 13 saat at üstünde geçti. Aç, yorgun ve donmuş olarak Alman Konsoloshanesine gittik. Geleceğimizden daha önceden haberdar olan Konsolos bizi dostça karşıladı. Bizim için yeni inşa edilmiş bir evi kiralamıştı. Ertesi gün bu eve taşındık. Evin ilk sakinleri bizler olduğumuzdan lüzumlu eşyalarla donattık. Sonra kendi gerçek işimize koyulduk. Komutanları isteklerimizi mümkün olduğunca yerine getiren bir Kolordu emrine verildik. Beraber getirdiğimiz teçhizata uygun olarak seçimini bizzat yaptığımız 100 asker emrimize atandı.

“Kayak Bölüğü”, şehrin yakınında bulunan ve kendisine tahsis edilen bir kışlaya yerleştirildi. Bu da bizim için çok avantajlıydı, çünkü bir yandan dağlar daha yakındı ve öte yandan Askerlerimiz kentteki diğer askerlerle daha az temas edecekler ve salgın hastalıklardan daha çok korunacaklardı. O sırada lekeli humma hastalığı yayıldı ve bazı kıymetli kayakçı askerlerimizi lekeli humma nedeniyle kaybettik.

Kısa sürede bu garip şehre aşina olduk. Erzurum, caddelerin görünüşü itibariyle, çoğunlukla düz çatılı hantal taş binaları, ihmal edilmiş sokakları ve bir çok oryantal renklerle dolu meydanları ile yolculuğumuz sırasında gördüğümüz diğer şehirlere benziyordu. Zaten konumu nedeniyle deniz seviyesinden 1830 metre yükseklikte olan Erzurum 50.000’den fazla nüfusu ile ilginç bir şehir! Az verimli ve kıraç, bataklık 30 ila 40 kilometre çapında bir yüksek plato da yer alan bu eski müstahkem serhat şehri, kasvetli, yarı yıkık duvarları olan kudretli bir kale ile taçlandırılmış. Ova etrafında yaklaşık 3400 metre yükseklikte olan büyük dağlar vardır. Şehrin güneyindeki Palandöken Dağları bizim esas çalışma alanımız idi. İklim tam bir kara iklimi. Uzun ve sert bir kış ve kısa sıcak yaz. Mayıs ayında, hatta şehirde bile, çok güzel taze kar vardı. Şehrin tüm görkemli yerlerini, sakinlerin garip geleneklerini, sokaklarda ve meydanlardaki yaşamı ve faaliyeti ve her oryantal şehirde bulunan çarşı merkezini anlatmak çok zaman alır. Zaten bu özelliklerden nadiren faydalanma imkânı bulabildik; vakit yoktu ve yapılacak çok işler vardı. Kayak takımlarını taşıyan deve karavanımız, yolculuğumuzun son günlerinde zorlu yollarda bize yetişememişti. Bizden sadece birkaç gün sonra gelebildi. Ayrıca, kayakçı askerlerin seçimi ve onları koğuşlara yerleştirme ve diğer hazırlıklar uzun zaman alıyordu. İnsanların genellikle yaz mevsimine hazırlandığı bu ülkede böylelikle, 5 Nisan 1915’de kayak derslerine başlayabilmemiz mümkün oldu. Yaz aylarına yaklaşılmasına rağmen kar durumu mükemmeldi. Haziran ayı başlarına kadar bolca kar vardı; Kayak dersleri ve kayak yürüyüşlerinin başladığı bu haftalar muhtemelen Türkiye’de geçirdiğimiz en iyi zamandı. Çalışma alanı olarak, harika bir kayak yeri olan 2400 m yüksekliğindeki Büyük Ejder Tepesi’ni seçtik. Bu arada Erzurum dağlarında her yerde kayak yapılabilir. Sadece Sahil boyunda uzanan Doğu Karadeniz dağlarında kayak yapılamaz. Hemen hemen bütün geniş Anadolu’da dağlar çıplak ve kayalıklı değildir. Nadiren eğilimli olan Yamaçlar, tepeler ve zirveler sarp değil, ama dalgalı ve yumuşak eğilimli. Bu tür araziden hoşlanan herkes için mükemmel bir kayak alanı, ancak karsız kasvetli ve tekdüze. Çok yoğun kar olmasına rağmen, yamaçların düşük eğimli olması nedeniyle çığ nadir düşer. Sadece bahsetmeye değer bir çığ düşüşünü gözlemleyebilirim. Kursiyer erler ve subaylarla ve ekipte iletişim kurabilmek için her birimize bir tercüman tahsis edildi. Dahası, Konstantinopolis’te ve yolculukta bir Alman-Türk Ski sözlüğü zaten derlemiş ve ezberlemişdik. Böylece, dil açısından önemli bir zorluk yaşamadık. Az bir çalışmadan sonra dersimizi tercümansız öğretebildik. Viyana’da Lilienfeld kayak takımları ile çalışmaya karar vermiştik ve pişman olmadık. Akıl dolu Zdarsky yöntemi sayesinde bize verilen çok kısa bir zamanda Türk Ordusu Komutanlığı’nı kayak sporunun askerî amaçla kullanabilirliği hususunda ikna edebildik. Ve bununla ana amacımıza ulaştık. Her bir eğitmene, kursun ilk günü 20 ila 30 asker verildi. ve her grup diğer gruplarla uyum içinde eğitildi, yâni, eksersizler tüm gruplara aynı terimlerle anlatıldı ve aynı sözcükler ve emirler verildi. Bu tür çalışmayı, özellikle dilsel güçlükler bir rol oynadığında, askeri kayak eğitiminin temel bir koşulu olarak görüyorum. Birkaç gün sonra, kursiyerler yeteneklerine göre yeniden gruplandırıldı. Bu sayede daha yetenekli olanların yaptıkları ufak tefek “hatalar” nedeniyle ilerlemeleri engellenmedi. Tam işe yaramazlar ayıklandı ve yenileriyle değiştirildi. Tek tip eğitimin yapılması kolaylaştıran gruplandırma mükemmel sonuç vermiştir.

Elde ettiğimiz başarı çok mükemmeldi. Kursun başlamasından on gün sonra, Ordu Komutanı, Ordu Kurmay Başkanı ve diğer yüksek rütbeli subaylar tarafından eğitim alanında teftiş edilmenin yüksek onurunu kazandık. Komutanlar, öğrencilerimizin büyük bir kısmının kayakları ne kadar ustalıkla kullandıklarını görünce hayrete düştüler.

Kısa zaman sonra, daha büyük tatbikata girişildi. Tam techizatlı devriye ve atış gündeme alındı. Sadece üç haftalık eğitimden sonra ilk iki kayak devriyesi mangasını yetiştirerek Ordu komutanlığı emrine verdik. 28 Nisan 1915 günü tam techizatlı onar erlik iki manganın yoğun kar altında komutan önünde resmi geçit yapması bizler için çok memnuniyet verici bir olay oldu. Komutan, askerleri kutlayan bir konuşma yaparak, cepheye ilk Türk kayak devriyesi olarak gitmenin onlara çok özel bir onur kazandırdığını belirtti. Gerçekten, Ippens ve Bildstein komutasındaki iki devriye, bazen keşif bazen de irtibat devriyesi olarak Ordu Komutanlığı tarafından da defalarca övgüyle karşılanan başarı ile çalıştı. Kayak teknik direktörü olarak, şimdi Türk kayak hocalarının eğitimine ağırlık vermeliydim ve bu ilginç görevin halli için iki arkadaşdan vaz geçmek zorundaydım. Eğitmenlerin seçiminde özellikle doğru sürüş ve bazı pedagojik yetenekler arandı. Her alıştırma yönetmeliklere uygun bir şekilde gerçekleştirilebildiğinden, bunu tedrisat yöntemine ilişkin talimatlar takip etti. Kursiyerleri ders sırasında kademeli olarak eğittim ve onlara en önemli kelimeleri ve komutları ezberlettim. Bireysel egzersizlerde yapılan en yaygın hatalar tartışıldı ve düzeltme yolları öğretildi. Daha sonra, yeni yetişen eğitmenlerin her birine, eğitmenlik görevini sınayabilmesi için birkaç asker emanet edildi. Bu tür “Eğitmen Talim Kursu” nun başarısı oldukça tatmin ediciydi. Çalışmalarımızın bir ödülü olarak Pietschmann ve ben ordu komutanlığının bizi cepheye çağıran emrine memnuniyetle uyduk. Erzurum’a 3 günlük mesafede olan eski Ordu merkezi Tortum’da 13 kişilik devriye müfrezemizle faydalı olacaktık. Tortum resim kadar güzel (pitoresk) vahşi bir kayalık havzada bulunan küçük bir kasaba idi. Ne yazık ki, görev yapacağımız alanda karlar erimişti. Erzurum’a faydalı olamadan geri döndük. Kısa bir süre sonra Ippen ve Bildstein ekibi de Erzurum’a geri döndüler. Bildstein çıktıkları bir keşifte çıkan bir çatışmada en kıymetli keşşafını kaybetti. Bu arada kar çizgisi de Erzurum’da ovadan tepelere doğru yükseldi, bu yüzden dağlarda bir çadırgâha taşınmaya ve orada kaymaya yapmaya karar verdik. Palandöken Dağının ‘nin yüksek bir vadisinde, çağlayan bir çayın kıyısında, 2600 metre rakımda kar olmayan bir vadinin kenarında çadırgâh kurduk. Kampa, ara sıra zuhur eden kar ve dolu fırtınalarına rağmen 23 Mayıs 5 Haziran 1915 günleri arasında sebatla dayandık. Her çadırda 10 kişi barınıyordu. Türkler, çadırlarını yaşanabilir ve hava koşullarına karşı dayanıklı hale getirmeyi çok iyi bildikleri için, askerlerimiz, en kötü hava koşullarında bile bu ilkel barınakta sağlam kaldılar. Viyana’dan gelirken bir kutup çadırı getirmiştik. Bize çok faydalı oldu. Portatif sahra karyolalarımız için bile çadırda yer vardı. Rahat bir hayat sürdük. Çadırlarımızın önünde, rengarenk bahar çiçekleri açarken, gölgeli yamaçlarda hâlâ kar vardı. 15 Haziran’da Konstantinopolis’e dönüş yolculuğuna çıkacaktık ve bu yüzden birkaç günü en iyi şekilde değerlendirdik. Havalar yarı müsait olsa da yine etrafta uzun yürüyüşler yaptık. Öğrencilerimiz artık tam anlamıyla yetişmişti. Giyecekleri kıt olmasına rağmen asla neşelerini kaybetmediler. Örneğin, yorucu bir tur esnasında bir zirvede istirahat verilince, alpine başarılarını gerçek bir dans eğlencesi ile coşkuyla kutladılar.Bazıları monoton ritimlerle türküler söylediler ve Araplar, Kürtler, Lazlar ve Çerkesler dans ettiler. Kayak kursunu doğaçlama bir spor festivali ile kapamağa karar verdik. Ne yazık ki,kötü hava şartları nedeniyle programın en neşeli kısmı tamamlanamadı. Bardaktan boşanırcasına yağmur yağdı. Yine de, bu veda partisi çok neşeli gerçekleşti ve bu parti bütün katılımcıların hafızalarında her zaman güzel bir anı olarak kalacaktır. Erzurum’daki Alman konsolosu, kursiyer takımı için bir koyun ve her bir katılımcıya bir Türk Lirası bağışladı ve ödül dağıtımı yaptı. Eğer çoğu zaman olduğu gibi, Türkiye’de en çok nerede ve ne zaman keyif aldığımı sorduklarında, en iyi anılarımın o yüksek yabancı dağlarda çadır hayatında geçirdiğim günler olduğunu tekrar tekrar söylemeliyim. O devirde biz sadece başarılardan mutlu olurduk.En olumsuz koşullara rağmen planımızı gerçekleştirebildik:

-Konstantinopolis’te kayak atölyelerini kurduk ve uzun bir yolculuktan sonra mürettebatı ve eğitmenleri eğittik.

-İki devriye müfrezesi cephede başarılı bir şekilde faaliyet gösterdi ve kayakçı birliklerin askeri faaliyetlerde kullanabilirliğini ikna edici bir şekilde kanıtladı. Özellikle Ermeni Kafkasyasında kış ulaşım aracı olarak kullanılması durumunda büyük kültürel öneme sahip olabilecek kayak faaliyetine zaruri durumda kendi başına da devam edebilmesi için Türkiye’ye bütün imkanları sunduk.

Türk hükümeti faaliyetlerimizi takdir etmeği ihmal etmedi. Ancak, benim için en güzel ödül, sadece birkaç hafta önce bir kayakın neye benzediğine dair hiçbir fikri olmayan basit yabancılar ile yüksek dağlardaki yürüyüş günleri oldu. ve şimdi o yabancılar öğrettiğim beceri ve coşkuyla, benim gibi, güneşli tepelerde kış zirvesinin görkemli güzelliğinin tadını çıkaracaklar.”

Dr. Hübner Avusturya kayak Birliği (A.-Ski-V.) tarafından yeni bastırılan “Methodischen Skilaufübungen von M. Zdarsky” (M.Zdarsky’nin Metodik Kayak Eksersizleri) adlı kitaptan 100 adedini yeni kurulacak kayakçı birliklerinin eğitiminde kullanmak üzere Türk Ordusuna hediye etti.²¹ Bu hediyeler için Enver Paşa Avusturya Alp ve Kayak Birliği’ne 30 Ocak 1915 günü bir mektup göndererek teşekkür etti.²²

“Osmanlı Savaş Bakanlığı Kayak misyonu şefi Dr. Viktor Pietschmann ile gönderilen kitap bağışını memnuniyetle almıştır. Değerli Birliğinize kardeşlik ruhunun bir ispatı olan bu düşünce için teşekkürlerimizi en iyi şekilde ifade etmekten mutluluk duyuyoruz”