Bundan 76 yıl önce 12 Ocak 1943 tarihinde 2. Dunya Savaşı’nda Don Nehri’nin savunma hattını korumak üzere gönderilen 2. Macar Ordusu, Sovyet Kızıl Ordu’nun hücumuna karşı savunmasız kalmış; yaklaşık 120.000 kişiden oluşan ordunun bir kısmı ölmüş, bir kısmı ise esir düşmüştür. Felaketten önce eve gönderilen son mektuplardan bir örnek facianın boyutunu gözler önüne sermektedir:
“Sevgili Annem,
Uzun zamandır beklediğim cevabınızı nihayet almıştım. Uzun zaman sürdü. Benden bundan sonra cevap beklemeyiniz ve siz de bana yazmayınız.
Ruslar burada büyük bir şeye hazırlanıyor, biz ise son kişiye kadar dayanacağız. Buna and içtik. 14 Kasım’da 105 pengo’yu eve yollamıştım, bundan Agiciğim’e bir başörtüsü alın. Umarım ki Pista kardeşim benim yerimi alacak, ona cep saatimi miras olarak bırakıyorum.
Annem, sana sonsuz sevgimi ve son gülümsememi bırakabilirim. Seni çok seviyorum.
İnanılmaz soğuk var. Makineli tüfeğin yanında oturup elim boş matarama yapışmış.
Bu mesajı aldığında ben artık üşümeyeceğimi ve aç kalmayacağımı biliyorum. Hepimiz burada öleceğiz. Lütfen beni bağışla. Ellerinizden öperim.
Sadık Çocuğun: Jóska
11.01.1943. Rusya”
Bilgilendirme ve çeviri için Dr. Gábor Fodor’a teşekkür ederiz.