Dernek Başkan Yardımcımız Tosun Saral, ATV Avrupa Kanalı’nda yayınlanan ve Fehmi Atay tarafından hazırlanan Türk Şövalyeler isimli programın 44. bölümüne konuk olarak katıldı. Programın kaydını izleyebilirsiniz:
Tosun Saral’ı en iyi biçimde ağırlayan program yapımcısı Sayın Fehmi Atay Bey’e en iyi dileklerimizi ve teşekkürlerimizi sunuyoruz. Program öncesinde verilen tanıtım fragmanı ise aşağıdaki gibiydi:
Macaristan, İkinci Dünya Savaşı sırasında 19 Mart 1944 tarihinde ittifak taahhütlerini yerine getirmediğini ileri süren Nazi birlikleri tarafından işgal edilmiştir. Bunun üzerine Başbakan Miklós Kallay savaşta tarafsız konumdaki Türkiye’den sığınma talebinde bulunmuştur. Türk Elçisi Şevket Fuat Keçeci (1892-1965) bu talebe olumlu cevap vermiş ve Kállay ile eşini elçilikte misafir etmiştir. Nazilerin ve Nazi yanlısı Macar hükümetinin tüm baskılarına rağmen sekiz ay boyunca tutuklanmak istenen Kállay’ı teslim etmemiştir. Kállay, Türk Elçiliği’ni daha fazla zor durumda bırakmamak için kendi isteğiyle elçilikten ayrılır ayrılmaz tutuklanmıştır. Önce Mathausen Toplama Kampı’na, ardından Dachau Toplama Kampı’na sevk edilmiştir. Elçilikte kalan Kállay’ın eşi ise şehrin Ruslar tarafından kuşatıldığı sırada hayatını kaybetmiş ve o dönem Türk Elçiliği’ne ait olan araziye defnedilmiştir.
Budapeşte – 19 Mart (Macar Haber Ajansı – MTI) – Bugün Budapeşte’deki Türk Elçiliği’nin ülkesi Nazi birlikleri tarafından işgal edilince Türkiye’den sığınma talebinde bulunan dönemin Macaristan Başbakanı Miklós Kallay’a kapılarını açışının 70. yıldönümü. Bu anlamlı gün münasebetiyle Türkiye’nin Budapeşte Büyükelçisi Şakir Fakılı Macar Haber Ajansı’na bir demeç verdi.
Fakılı, dönemin Türkiye Elçisi Şevket Fuat Keçeci’nin elçiliğin çatısına sığınanları teslim etmeyi reddederek Kallay ile ailesinin sekiz ay boyunca elçilikte kalmasını temin ettiğini ifade etmiştir.
Büyükelçi “Böylece II. Ferenc Rákoczi ve Lajos Kossuth’un ardından Türk toprakları diğer bir saygın Macar devlet adamına daha sığınma yeri olmuştur.” diyerek sözlerini şöyle sürdürmüştür:
“Bu hakiki dayanışma hareketi, aralarında derin köklü dostluk bulunan ve tarihin farklı dönemlerinde ihtiyaç halinde birbirlerine yardım elini uzatan Türk ve Macar halkları tarafından her zaman hatırlanacaktır.”
KAYNAK: Macar Haber Ajansı / MTI
(Resmî Olmayan Tercüme: Türk-Macar Dostluk Derneği)
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve eşi Hayrünnisa Gül, Macaristan Cumhurbaşkanı Janos Ader ve eşi Anita Herczegh tarafından onurlarına verilen resmî akşam yemeğine katıldı. Cumhurbaşkanı Gül, yaptığı konuşmada, “Güçlü dostluk bağlarına sahip olduğumuz Macaristan ve Macar halkının gönlümüzde müstesna bir yeri var. Bu hissiyat şüphesiz karşılıklıdır. Türkler ve Macarlar, yoğun bir tarihî etkileşimden, dostluk ve iş birliği çıkartmayı başarabilen milletlerdir” dedi.
Cumhurbaşkanı Gül, yemekte yaptığı konuşmada, Merkezî Avrupa’nın köklü ülkesi, dost ve müttefik Macaristan’da bulunmaktan duydukları memnuniyeti dile getirdi. Cumhurbaşkanı Gül, “Güçlü dostluk bağlarına sahip olduğumuz Macaristan ve Macar halkının, gönlümüzde müstesna bir yeri bulunmaktadır. Bu hissiyat şüphesiz karşılıklıdır. Türkler ve Macarlar, yoğun bir tarihî etkileşimden, dostluk ve iş birliği çıkartmayı başarabilen milletlerdir” dedi.
“İSTANBUL VE BUDAPEŞTE, GEÇMİŞTE OLDUĞU GİBİ BUGÜN DE KADİM VE DOST ŞEHİRLERDİR”
İstanbul ve Budapeşte’nin, geçmişte olduğu gibi, bugün de kadim ve dost şehirler olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Gül, şöyle devam etti: “Zira, Tuna’nın gürül gürül çağlayan sularının taşıdığı dostluk mesajı, Karadeniz’den geçerek Boğaz’ın serin sularında İstanbul’la buluşmaktadır. Bu dostluk sayesindedir ki, Türk halkı, en sıkıntılı zamanlarında İmre Tökeli, Ferenz Rakoçi ve Koşut Layoş gibi simaları ülkemizde misafir etmiştir. Macaristan tarihine altın harflerle kazınan bu isimler, iki ülkenin de ortak değerleri ve kahramanlarıdır. Bu dostluk sayesindedir ki, Macaristan’dan gelen İbrahim Müteferrika, 1727’de İstanbul’da ilk matbaayı kurmuştur. Aynı şekilde Macar Seçenyi Paşa, Türk itfaiyeciliğinin öncülüğünü yapmıştır. Bu dostluk sayesindedir ki, 17. yüzyıl Osmanlı tarihinin en önemli eserlerinden olan Tarih-i Peçevi’de, Peç şehrinde doğan İbrahim Efendi’nin kaleminden Macar kaynaklarının izlerine rastlanmaktadır. Bu dostluk sayesindedir ki, Macaristan Parlamentosu 1922 yılında Türk halkının bağımsızlık zaferini ilk kutlayanlar arasında yer almıştır. Yine bu dostluk sayesindedir ki, Macar dostlarımız, Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ün toprağa verildiği gün tüm kurumlarına ve evlerine siyah bayrak asmışlardır.”
Cumhurbaşkanı Gül, bu dostluk ve karşılıklı etkileşimin müşahhas izlerinin, bugün de kültürden sanata, bilimden edebiyata kadar birçok alanda etkisini hissettirdiğini belirterek, “Her şeyden evvel, Türkçe ve Macarca aynı dil ailesine mensuptur. Benzer gramer yapısı ile her iki dilde de bulunan ortak kelimeler, bu yakınlığın derecesini çarpıcı biçimde ortaya koymaktadır.” dedi.
İKİ ÜLKE ARASINDAKİ KÜLTÜREL ETKİLEŞİM
İki ülke halkları ve kültürleri arasındaki güçlü etkileşimin neticesi olarak, 1870’den bu yana Budapeşte’de dünyadaki ilk Türkoloji kürsülerinden birinin faaliyet gösterdiğini, benzer şekilde Türkiye’deki ilk Hungaroloji Kürsüsü’nün 1935 yılında Ankara Üniversitesi’nde açıldığını ve çalışmalarını kesintisiz sürdürdüğünü ifade eden Cumhurbaşkanı Gül, Türkiye-Macaristan ilişkilerini, çok taraflı platformlarda ve ikili düzeyde çok daha ileriye taşımanın ortak hedefleri olduğunu vurguladı.
TÜRKİYE-MACARİSTAN İLİŞKİLERİ STRATEJİK ORTAKLIK DÜZEYİNDE
Cumhurbaşkanı Gül, sözlerini şöyle sürdürdü: “Aralık ayından bu yana ilişkilerimizi stratejik ortaklık olarak tanımlıyoruz. Bugün Türkiye ve Macaristan, NATO’da zor zamanlarda birbirlerine destek olmaya söz vermiş iki dost ve müttefiktir. Evrensel ilke ve değerler temelinde küresel ve bölgesel barış, istikrar ve refaha katkı sağlamayı hedefleyen vizyonlarıyla BM, AB, AGİT ve Avrupa Konseyi gibi platformlarda güç birliği yapmaktadır. Bu noktada, Macaristan’ın AB üyeliğimize verdiği destek için bir kez daha teşekkür ediyorum. Gücüne güç katmak için üye olmak istediğimiz AB’ye katılım sürecimize kuvvetli ve görünür desteğinizin süreceğine güveniyoruz. Avrupa’yı ilgilendiren konularda, Orta Avrupa’daki önemli iş birliği platformlarından, Macaristan’ın Dönem Başkanlığını üstlendiği Vişegrad Grubu ile de ilişkilerimizi geliştirmek kararlılığındayız. Türkiye ile Vişegrad Grubu arasında kalıcı diyalog mekanizması kurulması için sarf ettiğiniz gayretleri takdirle karşılıyoruz. Ziyaretimin, dost ve müttefik ülkelerimiz arasındaki iş birliğinin her alanda derinleştirilip pekiştirilmesine katkı sağlamasını temenni ediyorum. Bilhassa ekonomik ve ticari ilişkilerimizi, mükemmel seviyedeki siyasi ilişkilerimizle mütenasip bir düzeye çıkartmak kararlılığındayız. Ziyaretimde bana, dinamik Türk özel sektörünün değerli temsilcilerinin eşlik etmesi, ilişkilerimizin bu boyutuna verdiğimiz önemin müşahhas bir nişanesidir.”
“MACARİSTAN TARİHİ, AYNI ZAMANDA AVRUPA’NIN DA TARİHİDİR”
Cumhurbaşkanı Gül, Macaristan tarihinin, Avrupa’nın tarihi olduğunu kaydederek Avrupa kıtasının büyük dönüşümlere sahne olduğu tüm önemli zaman dilimlerinde Macaristan’ın gelişmelerin hep merkezinde yer aldığına dikkat çekti. Cumhurbaşkanı Gül, “Bu anlamda, Avrupa’daki son büyük dönüşüm dalgasında demokrasiyle buluşan Macaristan, bu yıl, komünist rejimin sona erişinin 25’inci, NATO’ya dâhil olmasının 15’inci ve AB üyesi oluşunun 10’uncu yıldönümünü kutlamaktadır. Bu anlamlı vesileyle, siz Macar dostlarımızı tebrik ediyorum” diye konuştu.
CUMHURBAŞKANI ADER: “TÜRKİYE’NİN KAYDETTİĞİ GELİŞMEYİ SAYGIYLA SELAMLIYORUZ”
Macaristan Cumhurbaşkanı Janos Ader de konuşmasında, Türkiye’nin kaydettiği, birkaç 10 yıl önce tasavvur bile edilemeyen gelişmeyi saygıyla selamladıklarını söyledi. Türkiye’nin uluslararası ağırlığının ne kadar arttığını gördüklerini ifade eden Cumhurbaşkanı Ader, buna olduğu kadar Türk Devleti’nin bu itibarını sorumlulukla kullanmasına da sevindiklerini vurguladı. Macaristan’ın gelişme yolunda yatırımlara ihtiyacı olduğuna değinen Cumhurbaşkanı Ader, bu konuda da Türk dostlarına güvendiklerini belirtti.
Yemeğin sonunda, Cumhurbaşkanı Gül ve Cumhurbaşkanı Ader huzurunda Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki’ye Macaristan Dışişleri Bakanı Janos Martonyi tarafından Macaristan Cumhurbaşkanı adına Liyakat Nişanı tevcih edildi.
Kaynak: T.C. Cumhurbaşkanlığı
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Macaristan Başbakanı Viktor Orbán resmî görüşmelerinin ardından ortak bir basın toplantısı düzenlemişlerdir.
Macaristan Başbakanı Orban ve heyetini Ankara’da ağırlamaktan büyük memnuniyet duyduğunu ifade eden Başbakan Erdoğan, Macaristan ve Türkiye’nin ortak tarihe ve kültürel bağlara sahip müttefik iki ülke olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin, Macaristan ile Avrupa Atlantik kurulları başta olmak üzere bölgesel ve ikili düzeyde her alanda yoğun bir işbirliği içinde olduğuna işaret eden Başbakan Erdoğan, Orban’ın ziyaretinin iki ülke arasında 18 Aralık 1923’te imzalanan dostluk anlaşmasının 90. yıl dönümüne isabet etmesi sebebiyle de anlam kazandığını söyledi.
Başbakan Erdoğan, şubat ayında Budapeşte’ye yaptığı ziyaret sırasında Orban ile orada kurulmasını arzu ettikleri Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin ilk toplantısını bugün gerçekleştirdiklerini anlatarak, bu toplantıda iki ülke ilişkilerini daha ileriye nasıl taşıyabilecekleri ve bu konuda bakanların, sivil toplum örgütlerinin üzerlerine düşen görevlerin neler olduğuna yönelik adımları ele aldıklarını söyledi.
Erdoğan, şöyle devam etti:
“Görüşmelerimiz sırasında ikili ve çok taraflı işbirliğimizi güçlendirmek, mevcut potansiyeli her iki ülkenin çıkarına hizmet edecek şekilde değerlendirmek hususunu ele aldık. Şu anda Türkiye ile Macaristan arasında kalıcı dostluğun geliştirilmesi yönünde hükümetlerimizde karşılıklı bir azim söz konusu. İstiyoruz ki hükümetler arasındaki bu azim, bu kararlılık her iki ülkenin kamuoyu tarafından da benimsensin. Halklarımız arasındaki karşılıklı anlayış ve işbirliği de mümkün mertebe geliştirilsin. Bu noktada ortak kültür ve eğitim faaliyetlerinin Türk ve Macar halklarının birbirini daha iyi anlamasına hizmet edecek önemli bir araç olduğunu düşünüyorum. Ortak kültürel mirasın korunmasına atfettiğimiz ehemmiyetin altını bugünkü çalışmalarımızda da önemle çizdik.”
Başbakan Erdoğan, iki ülkenin ve Avrupa’nın enerji ihtiyacının karşılanması bağlamında işbirliğine yönelik imkanları görüşmelerde değerlendirdiklerini ifade etti.
İki ülke arasında çok iyi düzeyde seyreden siyasi ilişkileri ticari ve ekonomik sahada da somut şekilde ülkelerin ekonomisine yansımalarını değerlendirdiklerini belirten Başbakan Erdoğan, 2012 yılında 1,7 milyar dolar, bu yıl da 2 milyar dolara yaklaşan ticaret hacmini 2015 yılına kadar 5 milyar dolara çıkarma iradesini değerlendirdiklerini söyledi.
Türkiye ve Macaristan arasında dün İstanbul’da 14, bugün de burada 15 anlaşma imzalandığını vurgulayan Başbakan Erdoğan, Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin kurulmasına dair ortak siyasi bildiri başta olmak üzere enerji, kültür, eğitim, ulaştırma, ormancılık, su işleri, çevre ve medya alanlarında toplam 29 anlaşmanın imzalandığını anlattı.
Başbakan Erdoğan, ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel konuların da ele alındığı görüşmelerde Kıbrıs sorunu, Suriye, Mısır, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki gelişmeleri ele aldıklarını kaydetti.
Erdoğan, Türkiye’nin, Orta Avrupa’nın en önemli işbirliği mekanizmalarından biri olan ve Macaristan’ın halen dönem başkanlığını sürdürdüğü, Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Polonya’nın dâhil olduğu Visegrad Dörtlüsü ile son zamanlarda Macaristan’ın başlattığı işbirliğini memnuniyetle not ettiğini söyledi.
“İŞBİRLİĞİMİZİN DAHA İLERİ AŞAMALARA TAŞINMASI İÇİN FIRSAT OLDU”
Görüşmelerde Türkiye’nin Avrupa Birliği üyelik sürecinin de gündeme geldiğini ifade eden Başbakan Erdoğan, şöyle konuştu:
“AB konusunda her zaman yanımızda olan, bize desteğini her zaman devam ettiren Macaristan’a da şu anda da memnuniyetimi ifade ederek, şükranlarımı iletiyorum. Macaristan’ın ülkemizin üyeliğine verdiği değerli desteğin teyidini bir kez daha almak, bunu bir kez daha kendilerinin ifade etmesi bizleri ayrıca memnun etti.
Macaristan ile kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi inanıyorum ki ilişkilerimizin ve işbirliğimizin daha ileri aşamalara taşınması için yararlı bir fırsat olmuştur. Bu çalışmalar neticesinde Macaristan’a uygulanan vize olayını artık biz Türkiye olarak, Slovakya’ya olduğu gibi, Macaristan’a da kaldırıyoruz. Bundan sonra Macar halkının Türkiye’ye gelişi çok daha rahat olacaktır, bu da halklarımızın kaynaşmasına çok daha büyük katkıda bulunacaktır. Bu çerçevede bizim de işadamlarımız, sanatçılarımız, akademisyenlerimiz de rahatlıkla Macaristan’a gitme imkânı bulabileceklerdir. Bu önemli bir aşamadır.”
Başbakan Erdoğan, Macar Başkanı Orban’ın 150 Türk öğrencisine Macaristan’da burslu ev sahipliği yapabileceklerini söylediğini anımsatarak, Türkiye olarak da Macar öğrencilere burs verebileceklerini dile getirdiklerini, bu konuda ilk adımın atıldığını kaydetti.
KAYNAK: T.C. Başbakanlık – 18 Aralık 2013
FOTOĞRAF 1: Barna Burger
FOTOĞRAF 2: T.C. Başbakanlık
Budapeşte Macar-Türk Dostluk Derneği’nin Ekim ayında yaptığı genel kurul ve seçimler sonucunda Prof. Dr. Vásáry István başkanlığındaki yönetim kurulu görevi bırakmıştır. Dernek başkanlığına Macaristan’ın Ankara Eski Büyükelçisi Sayın István Szabó seçilmiştir. Görevleriyle birilkte yeni Yönetim Kurulu şu isimlerden oluşmaktadır:
Başkan: István Szabó
Asbaşkan: Edit Tasnádi
Sekreterya: Gábor Fodor ve Péter Oláh
Sayman: Márta Visoczki
Kardeş derneğimize çalışmalarında başarılar dileriz!
—
A Magyar-Török Barati Tarsasag oktoberi tisztújìtó közgyűlésén a tagok új elnökségi bizottságot választottak. A leköszönő elnök,Vásáry István helyét Szabó István egykori ankarai nagykövet vette át. Az alelnöki tisztséggel Tasnádi Edit,a főtitkári és titkári teendők ellátásával Fodor Gábor és Oláh Péter lett megbizva. A gazdasági ügyek felelőse a továbbiakban is Visoczki Márta lesz. A testvér társaságunknak sok sikért kìvánunk!
TRT Ankara Radyosu yapımcılarından Sayın Filiz Arıcıoğlu, Radyo-1’de yayınlanan “Uçan Balon” programının Macaristan’ı konu alan bölümü için Derneğimiz Başkan Yardımcısı İsmail Tosun Saral’ı 13 Eylül 2013 Cuma günü stüdyoda konuk etti. Tarihte Türk-Macar ilişkileri, Gül Baba, Macaristan’daki Türk mirası, Türkçe ve Macarca’daki ortak sözcükler gibi konuların ele alındığı program TRT Radyo-1’de iki bölüm halinde 21 Ekim 2013 ve 28 Ekim 2013 tarihlerinde yayınlanmıştır.
Programın ilk bölümünün kaydını dinlemek için tıklayınız.
Programın ikinci bölümünün kaydını dinlemek için tıklayınız.
Uçan Balon Programı’nın tanıtımı için tıklayınız.
TRT Radyo-1’i canlı dinlemek için tıklayınız.
Moğolistan’daki runik harfli Eski Türk Yazıtları’nın çözülüşünün 120. yılında konuyla ilgili yeni yeni belgelerin, abidelerin bulunması sürüyor. Bunlardan ilki 4-5 yıl evvel Moğolistan’da bir çalgı aletinin (Mo. morin huur) üzerinde runik harfli kısa bir metnin bulunmasıydı ki bu konuda P. ZIEME’nin iki ayrı çalışması vardır. Diğeri ise bu yılın Nisan ayında Çin’in Xi’an (Şian) şehrinde bir Uygur şehzadesine ait mezar yazıtının bulunmasıdır (eski tabirle “kitabe-i seng-i mezar”; bu konuda C. ALYILMAZ’ın Teke dergisinde, 2013’te çalışması vardır). Bunlardan başka Çin, Kazakistan ve Almanya’dan arkeologların Moğolistan’da konuyla ilgili alan araştırmaları sürmektedir. Bu çalışmaların semeresi olarak önümüzdeki günlerde, yıllarda Türk ve Uygur Hakanlıklarından kalma yeni yazıtların çıkacağını umut ediyoruz.
Bu iki sevindirici keşfin arkasından çok daha fazla sevindirici bir başka haber bugünlerde geldi. Japon araştırmacıların Asahi Şimbun (朝日新聞) gazetesinde Temmuz’un 17’sinde yayımlanan kısa açıklamalarına göre, araştırmalarının bu yılki çalışmaları sonuç vermiş ve Temmuz’un 6’sında, Ulanbator’un 400 km. güneydoğusunda, Delgerhaan (Дэлгэрхаан) dağı yakınlarında 3 ve 4 metre yüksekliklerinde iki adet abide bulmuşlardır. 20 satır metin içeren yazıtta (yazıtlarda?) toplam 2832 “işaret” vardır.
Bu yazıtların kalıplarının alınması ve yayımlanmasıyla konuyla ilgili çalışmalar başlayacak, eski Türk dili ve tarihiyle ilgili bilgilerimiz de artacak ve zenginleşecektir. Şu an bize düşen heyecanla Japon araştırmacıların çalışmalarının sonucunu beklemek, mümkünse ilgili bölgeye bir araştırma seferi düzenlemektir.
Aşağıda Takaşi ÔSAVA’nın gazeteye verdiği fotoğraflar ve morin huur ile Xi’an yazıtının resimleri de yer almaktadır.
Prof. Dr. Mehmet ÖLMEZ
Fotoğraf ve Haber Kaynağı: Türk Dil Kurumu