İkinci Dünya Savaşı sonunda Macaristan Kızıl Ordu tarafından işgal edilmiş; Stalin’in desteğiyle komünist bir hükümet iktidara gelmiştir. Stalin’in ölümünün ardından Sovyetler Birliği içerisinde Stalin’e yönelik eleştirilerin yükseldiği bir dönemde Macaristan’da, özellikle üniversite öğrencileri arasında mevcut rejime yönelik tepkili sesler yükselmeye başlamıştır.
23 Ekim 1956 günü Macar gençliği, Polonya’da yaşananları protesto etmek için Budapeşte’de bir gösteri düzenlemiş; sayısı giderek artan kalabalıkla beraber gösteri bir ulusal bağımsızlık ve demokrasi çağrısına dönüşmüştür. Devlet yetkilileri, akşam saatlerinde gösteriyi yasaklamış ve kalabalığa dağılmalarını emretmiş olsalar da kalabalık direnmiş ve üzerlerine gönderilen askerleri geri püskürtmüştür. Komünist parti temsilcileri Sovyet işgal güçlerinden yardım istemişlerdir. Macar direnişçiler Sovyet güçlerini de geri püskürtmeyi başarmıştır. Devrim başarıya ulaşmış; ülke 1 Kasım’da bağımsızlığını ilan etmiştir. 1944 Yalta Konferansı’nda belirlenen statükonun bozulmasını istemeyen Batılı büyük devletler Macar milletini yalnız bırakmışlardır. Bunun sonucunda 4 Kasım şafağında 2500 tank ve 100 bin askerle Macaristan’ı istila eden Sovyet ordusu Budapeşte’ye girmiş; demokratik hükümeti devirip kendi sistemini yeniden tesis etmiştir. Aralarında demokratik hükümetin başbakanı Imre Nagy’nin de yer aldığı 300’ün üzerindeki ihtilalci idam edilmiş; 22 bin kişi hapis yatmış; 12 bin kişi gözaltına alınmış; 200 bine yakın kişi ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti hükümeti de gelişmeleri yakından takip etmiş ve Macar ihtilaline destek vermiştir. Türk kamuoyunun kalbi Macar kardeşleri için atmıştır. İhtilalin başarısız olması ülkemizde hayal kırıklığı yaratmıştır.
Macaristan’da komünist rejim 1989 senesinde yine bir 23 Ekim günü sona ermiş; bağımsız bir devlet kurulmuştur. Kardeş Macar milleti bugünü bir millî gün ve Silahlı Kuvvetler Günü olarak kutlamaktadır.
İhtilalin 66. Yıldönümü münasebetiyle olayların patlak verdiği 23 Ekim günü ve sonrasında yaşananlara ışık tutan gerçek görüntüleri sizlerle paylaşıyoruz. Videoyu bizimle paylaşma nezaketini gösteren Macaristan’ın Ankara Büyükelçiliği’ne teşekkür eder; Macar kardeşlerimizin millî günlerini kutlarız!
Türk-Macar ilişkilerinin gelişmesine ve derinleşmesine sunduğu katkılar ve çeviri dünyasındaki faaliyetlerinin bir takdiri olarak ünlü Türkolog ve çevirmen Edit Tasnádi, Macar Devleti tarafından Macar Altın Liyakat Haçı (Magyar Arany Érdemkereszt) ile taltif edilmiştir.