Türk Macar Dostluk Derneği

Macar kültürünü ülkemizde tanıtmak ve iki ulus arasındaki mevcut bağı pekiştirmek amacıyla İstanbul’da 2013 yılında açılan Macar Kültür Merkezi’nin müdürlüğüne Gábor Fodor getirilmiştir. 1984 doğumlu Fodor, Budapeşte ELTE Üniversitesi Türkoloji bölümünü bitirmiş ve aynı bölümde tarih alanında doktora çalışmalarını yürütmektedir. György Hazai, Pál Fodor, Géza Dávid ve diğer önemli Macar bilim insanlarının yanında kendini geliştirme fırsatı bulan Fodor’un dinamizmiyle, şimdiye kadar güzel ve nitelikli faaliyetlere imza atan Macar Kültür Merkezi’ni daha da ileri taşıyacağına inanıyoruz.

Türk-Macar Dostluk Derneği olarak Sayın Fodor’a yeni görevinde başarılar dileriz!

Çağdaş Türk siyaset tarihinin en önemli isimlerinden, Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Cumhurbaşkanı, Macar dostu Süleyman Demirel 17 Haziran 2015 günü hayata gözlerini yumdu. Cumhurbaşkanlığı makamında bulunduğu sürece iki ulus arasındaki ilişkilerin derinleştirilmesi için çabalayan; mevcut tarihi bağların gelecek nesillere aktarımı için bizleri teşvik eden Sayın Demirel, “Günümüz insanı geçmişin sorunlarını yaşatmak yerine ortak tarihimizden iki millet arasında bir köprü kursun” sözünü bizlere miras bırakmıştır. Mekanı cennet olsun!

Süleyman Demirel ve eşi Nazmiye Hanım Sigetvar’da / Kaynak: AA

A.Ü. DTCF Macar Dili Ve Edebiyatı (Hungaroloji) Bölümü Başkanı Prof. Dr. Naciye Güngörmüş, Demirel’in Sigetvar ziyaretinde Cumhurbaşkanımızın tercümanlığını üstlenmişti. İntibalarını bizimle paylaşma nezaketi gösterdi: “Kendisine ilk kez o zaman tercümanlık yapmıştım. Szigetvar’da Muhteşem Süleyman’ın anıtının açılışına giderken yoldaki konvoyu görenler ‘bütün Süleymanlar böyle muhteşem mi olur!’ demişlerdi.”

Demirel, 1994 ve 1997 yıllarında olmak üzere iki kere Macaristan’a resmi ziyarette bulunmuştur. Bu ziyaretlerden ikincisi münasebetiyle, kardeş Macar-Türk Dostluk Derneği Török Füzetek / Türk Defterler isimli süreli yayınında özel bir sayı neşrederek bu sayıyı Demirel’in ziyaretine ayırmıştır. Türk-Macar Dostluk Derneği olarak kardeş derneğimize şükranlarımızı sunarak bu özel sayıyı okuyucularımızın istifadesine sunuyoruz. Çok yaşa Türk-Macar Dostluğu! Özel sayıyı okumak için lütfen tıklayınız.

Macar kültürüne sempati duyan ve Türk-Macar ilişkilerinin gelişimi için çabalayan Onur Yolal, Macarca öğrenmek isteyenlere yol göstermesi için mütevazı bir site hazırlamış. Ulaşmak için tıklayınız.

Macaristan’da çalışan Türk ve Türkiye’de çalışan Macar vatandaşlarına yönelik Çalışma ve Sosyal Güvenlik hayatıyla ilgili güncel düzenlemeleri ele alan bir makale yayınlanmıştır. Makaleye göre Türk ve Macar yetkililer bu konuda ikili bir anlaşma yapmışlardır. Anlaşma Macaristan’da 2015 yılında 30 sayılı yasa ile yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de ise TBMM’de onaylanmadığı için henüz yürürlüğe girmemiştir. Anlaşmanın getirdiği düzenlemeler Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Zsuzsanna Radics tarafından tahlil edilmiştir. Yazının orijinaline http://adozona.hu/tb_jarulekok_nyugdij/Igy_kaphatnak_nyugdijat_
Magyarorszagon_a_to_4I69KJ#utm_source=adozona.hu&;utm_medium=email
&utm_campaign=ado_weekly linkinden ulaşılabilir.

Macaristan’daki Türkler böylece emeklilik ve analık yardımı alabilirler
Dr. Zsuzsanna Radics / Sosyal Güvenlik Uzmanı
Gayrıresmî çeviri: Nihat Yılmaz (Kendisine şükranlarımızı sunarız TMDD)

Macaristan’da çalışan Türklerin ve Türkiye’de iş yapan Macarların sayısı gün geçtikçe artıyor. İki ülke arasında yapılan Sosyal Güvenlik anlaşmasıyla belli bir takım durumlarda sosyal sigorta primlerinin nerede ödenmesi gerektiğine, sağlık yardımları ve emeklilik haklarına ilişkin düzenlemelere açıklık getiriyor.

Türkiye ve Macaristan arasında imzalanan ve 2015 yılı 30.sayılı yasada düzenlenen yeni Sosyal Güvenlik anlaşması Nisan ayı başlarında yayımlandı. Anlaşmaya göre söz konusu kişi ticari faaliyetini nerede sürdürüyorsa hukuksal sigorta ilişkilerinde ve buna dayalı sosyal güvenlik yardımlarında esasen o ülkenin mevcut düzenlemelerine tabidir. Örneğin, bir Türk vatandaşı Macaristan’da çalışıyorsa Macar yasalarına göre sigortalı olacak ve Macaristan’da emekliliğe hak kazanacaktır.

(Yurt dışına görevli olarak gönderilenlerle ilgili olarak bilinmesi gereken önemli bir husus şu ki, işveren ve çalışanın ortak başvurusu ya da bağımsız iş yapan girişimcinin şahsi talebi ve yetkili mercilerin uygun görmesi koşuluyla süre bir seferde en fazla 60 aya kadar uzatılabiliyor.)

Uluslararası nakliyat ve taşımacılık yapan firmaların çalışanlarıyla ilgili olarak da başka düzenlemeler mevcuttur. Karayolu, demiryolu veya havayolu ile uluslar arası insan ve yük taşımacılığı yapılması durumunda ilgili şirketin tescilli iş merkezinin kayıtlı olduğu ülke yasaları geçerli iken; gemilerde istihdam edilenler, gemi hangi ülkenin bandırasını taşıyorsa o ülkenin yasalarına tabidir.

Anlaşma aşağıdaki sosyal yardım konularını içeriyor:
Macaristan açısından

– Sosyal sigortalar emeklilik
– Sağlık yardımları
– Çalışabilme kabiliyetleri değişen kişilerle ilgili yardımlar

Türkiye Cumhuriyet açısından

– Maluliyet, yaşlılık ve ölen sigortalının aile fertleri için emeklilik
– İş kazaları ve meslek hastalıkları
– Genel sağlık sigortası kapsamında hastalık ve annelik
– Bir veya daha fazla işverenin yanında iş sözleşmesiyle çalıştırılan kişilerle ilgili işsizlik sigortasını da kapsıyor.

Sağlık Sigortası

Düzenlemeye göre sağlık sigortası kapsamındaki aynî ve nakdî yardımlara hak kazananlar için söz konusu yardımın teminine, sürdürülmesine ve sona erdirilmesine ilişkin olarak her iki ülkede mevzuata göre ödenen sigorta prim süresinin aynı tarihe denk gelenler hariç olmak üzere toplanması gerekmektedir. Örneğin, Macar yasalarına göre çocuk yardımı ancak hak sahibinin son iki yıl içerisinde 365 gün sigortalı olması halinde ödenmektedir. Şayet iki yıl içerisinde altı ay Türkiye’de çalışmışsa o zaman bu altı ay da 365 güne dâhildir.

Ana düzenlemeye göre evli çiftlere, rüştüne ermemiş küçük çocuklara ve diğer aile fertlerinin tıbbi ihtiyaçlarının karşılanmasında –yardımın niteliğini ve muhtemel kalış süresi göz önünde bulundurularak – ikamet yeri esas alınmalıdır. Bununla beraber anlaşmada yer alan mazeretlerin varlığı halinde tıbbi yardıma hak kazanılır. Emekli, hem Macaristan’dan hem de Türkiye’den emeklilik yardımı alıyorsa tıbbi destek almaya (sağlık sigortası aynî yardımlarına) ikamet ettiği yerde hak sahibidir.

Anlaşmada ortopedik araç-gereçler, protezler ve diğer maddi değeri yüksek tıbbi yardımlarla ilgili olarak yapılan düzenlemeye göre, 500 avroyu aşan ortopedik araç-gereçler, protezler ve diğer maddi değeri yüksek tıbbi yardımlardan -acil durumlar hariç- ancak ilgili kurumun onay vermesi halinde yaralanılabilir.

Emeklilik Yardımı

Temel düzenleme şudur: sözleşmeyi imzalayan ülkelerden her birinin mevzuatında haklara ilişkin düzenlemeler devam ettiği müddetçe, ülkenin yetkili kurumu münhasıran bağlı olduğu mevzuat hükümlerine göre dikkate alınması gereken sigortalılık süresini esas alarak hak edilen yardımı tespit eder. Şöyle ki, Macar yasalarına göre sigortalı, emeklilik için gerekli sigortalılık/hizmet süresini doldurduğunda Sigorta Kurumu emeklilik haklarını 1997 yılı 81.sayılı yasaya göre tespit eder.

Şayet ilgili şahıs söz konusu ülkelerden birinin yasalarına göre emeklilik için gerekli süreyi doldurmamışsa bu durum için başka bir düzenleme mevcuttur. Bu takdirde diğer ülkenin yasalarında geçerli olan süre, hem de sanki bahsi geçen yardımı tespit edecek olan ülkenin mevzuatına göre elde edilmiş gibi dikkate alınır. Bir şartla ki, sigortalılık süreleri aynı tarihlere denk gelmemeli. (Aynı tarih aralığında her iki ülkede de sigortalılık varsa bir tanesi sayılacaktır.
Anlaşmada bir yıldan az sigortalılık süreleri için ayrı bir düzenleme getirmektedir. Anlaşmayı imzalayan ülkelerden birinin yasalarına göre elde edilmiş olan toplam sigortalılık süresi bir yılı bulmuyorsa -şayet yalnızca bu sigortalılık süresine karşılık hiçbir yardıma hak kazanamaması halinde – ilgili ülkenin sosyal sigorta kurumu bir yılın altındaki süre için hiçbir yardım sunmayacaktır. Diğer ülke bu sigortalılık sürelerini yardıma ilişkin hak sahipliği ve yardım miktarının tespiti aşamasında kendi mevzuatına göre gerçekleşmiş gibi dikkate alacaktır.

Örneğin, bir Türk vatandaşı Macaristan’da 240 gün sigortalılık süresi doldurmuşsa bu süre emeklilik işlemleri aşamasında Macaristan’da değil Türkiye’de dikkate alınacaktır.

Başvurular

İster Macar, ister Türk kurumlarına veya makamlarına hak sahipliği taleplerine ilişkin başvuru, beyan yahut itiraz dilekçeleri verilebilir. Bunlar da üzerine teslim alınma tarihini kaydederek derhal diğer ülkenin kurum veya makamlarına ileteceklerdir.

Anlaşmanın Yürürlük Tarihi

Anlaşma, yürürlülüğe giriş tarihinden önceki dönemler için hak sahipliği doğurmamaktadır. Ancak, hak sahipliği süresinin tespitinde anlaşmanın yürürlük tarihinden önceki sürelerin ve ayrıca, daha önce gerçekleşen, hukuki önem arz eden durumların da dikkate alınması gerekmektedir.

Türk ve Macar taraflar, teyidine dair son haberin alındığı ayı takip eden üçüncü ayın birinci günü yürürlüğe girecek olan bu anlaşmayı teyit etmelidirler.

Macaristan’a Gelen/Gelecek Olan Vatandaşlarımıza Uyarılar

Son zamanlarda çeşitli amaçlarla Macaristan’a gelen vatandaşlarımızın sıkça yaşadıkları olaylar çerçevesinde, aşağıdaki hususların bir kez daha dikkate getirilmesinde yarar görülmektedir.

– Otobüs, metro, tramvay, alışveriş merkezleri, stadyum, hastane, tören alanları ve şehrin turistik bölgeleri gibi yerlerde yankesicilere karşı dikkatli olunması, vatandaşlarımızın cüzdanlarında fazla para bulundurmamaları, zorunlu hallerde beraberlerindeki nakit parayı belli bir yerde bulundurmak yerine, güvenlik amacıyla değişik yerlerde muhafaza edilmesi önemlidir. Alınabilecek bir diğer önlem de, para yerine kredi kartı, çek gibi alternatif ödeme araçlarının tercih edilmesidir.

– Vaci Sokağı (Vaci utca) ve Katedral bölgesi gibi turistlerin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde hırsızlık, soygun ve gasp olayları sıkça yaşanmaktadır. Soygun/gaspçılar, genellikle kendilerini “sivil polis” olarak tanıtmak suretiyle turistlerden kimlik sormakta, daha sonra “uyuşturucu şüphesi” olduğunu ifade ederek cüzdan kontrolü talep etmekte ve beraberindeki ikinci şahsın kurbanın dikkatini dağıtması suretiyle cüzdan veya çantadaki parayı ve diğer kıymetli eşyayı kısa süre içinde gasp etmektedir. Kendilerini “sivil polis” olarak tanıtan kötü amaçlı bu kişilere karşı uyanık olunması isabetli olacaktır.

– Şehrin değişik yerlerindeki turistik lokanta/bar/cafe gibi mekanlarda mutlak surette fiyat kontrolü yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde, ödeme güçlüğü yaratabilecek şişirilmiş faturalarla karşılaşılması muhtemeldir.

– Vatandaşlarımızın lokanta, bar, cafe gibi yerlerde beraberlerindeki çanta, zati eşyaları sandalyenin arkasına asmak yerine göz önünde bulundurmaları, kısa süreli de olsa, masadan ayrılmaları gerektiğinde beraberlerinde götürmeleri önerilir.

– Özellikle turistik bölgelerde yolda çalıntı veya taklit “ucuz” cep telefonu satıcılarına itibar edilmemesi isabetli olacaktır.

– Metro, tramvay, otobüs gibi toplu taşım araçlarının kullanımında bilet alınması yeterli değildir. Bu biletlerin bilet okuma cihazlarında okutmak suretiyle (validate) geçerli hale getirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, 16.000 HUF (yaklaşık 55 Euro) ödenmesi kaçınılmazdır.

– Vatandaşlarımızın, cüzdan, laptop, tablet bilgisayar veya cep telefonlarını kaldıkları otel odasında veya buralardaki emanet dolabı/kasalarda muhafaza etmek yerine, beraberlerinde bulundurmaları, aynı şekilde, cüzdan veya sair kıymetli eşyalarını, havuz, hamam gibi yerlerde kiralayacakları emanet dolabında bırakılmamaları önerilir.

– Vatandaşlarımızın taksiye binmeleri durumunda, araç plakasını bir yere kaydetmeleri, gerektiğinde taksi şoförüne veya çalıştığı şirkete ulaşılabilmesi açısından önem arzetmektedir.

Vatandaşlarımızın bu tür olaylara maruz kalmaları halinde, konuyu polise intikal ettirmek suretiyle alacakları raporu tarafımıza iletmeleri ve gerektiğinde, 7/24 yardım talebinde bulunmaları mümkündür.

Saygılarımızla,

Tel : +36 1 478 91 30 (mesai saatlerinde)
Tel : +36 1 478 91 00 (mesai saatleri haricinde)
Faks : +36 1 341 04 56
e-posta: embassy.budapest@mfa.gov.tr
Adres : 1062 Budapest, Andrássy út. 123

TRT İstanbul Kent Radyosu’nda yayınlanan ve Müveddet Anter ile Nazlı Çetinok’un hazırlayıp sunduğu Bir İstanbul Hanımefendisi programının 15 Mart 2015 tarihli yayınında, günün anlam ve önemine uygun olarak Macaristan ve Macar kültürü tanıtılmıştır. Programda kardeş İstanbul Macar Dostluk Derneği Başkanı Dr. Erdal Şalikoğlu stüdyo konuğu olarak yer almıştır. Macaristan’a olan ilgisi, Macar kültürü ve Macaristan hakkında bilgiler veren Dr. Şalikoğlu, bağlaması eşliğinde Macarca türküler söyleyerek kulakların pasını silmiştir. Program kaydını aşağıda dinleyebilirsiniz.

Çanakkale Kara Muharebeleri’nin 100. Yıldönümü’nde omuz omuza çarpıştığımız kahraman Macar birliklerinin katkıları unutulmamalıdır. Bu konuda Tosun Saral’ın Düşünce ve Tarih dergisinde çıkan son makalesini okumak için tıklayınız.